Raden
Paku iku yogane Syekh Maulana Ishak saka Mesir. Kawin kaliyan wong jawa anake
Raja Blambangan arane Prabu Minak Sembuyu. Proses kelahirane Raden Paku iku
rodok angel. Syekh Maulana Ishak saka blambangan iku kenek fitnah. Akeh wong
sing gak seneng akhire Panjenengane diusir nyang negarane dewe yaiku diengkon
mulih nyang Mesir. Nalika diusir anggite Dewi Sekardadu ora oleh, panjenengane
pingin milu.
Ing kerajaan Blambangan dipimpin kaliyan
Prabu Minak Sembuyu, yaiku tedhak turune Prabu Hayam Wuruk saka kerajaan
Majapahit. Ing sawijining dina Prabu Minak Sembuyu lan bojone iku kuwatir
amerga anak siji-sijine sing jenenge Dewi Sekardadu iku lara. Larane wis
pirang-pirang ulan. Bareng lara-lara dijalukna nang ndi-ndi gak ana sing bisa
marasna. Pancen nalika iku kerajaan Blambangan keterak pegebluk utawa penyakit.
Wis akeh korban sing mati, gambaran babad tanah jawa “esok lara sore mati”.
Kabeh pendhudhuk wedi lan penggaweyan saben dina dadi macet total.
Prabu Minak Sembuyu iku gawe sayembara
“Sapa sing bisa marasna anakku, yen wedok diaku dulur, yen lanang isih enom
dipek mantu, yen lanang tuwa ya diaku bapak”. Sayembara iku nyebar ing plosok
negri, nganti pirang-pirang ulan ora ana sing sanggup milu sayembara iku mau.
Bojone Prabu Minak Sembuyu malah tambah sedih lan kuwatir, akhire Prabu Minak
Sembuyu ngibur bojone kaliyan cara yaiku ngongkon Patih Bajul Sengara lan
prajurit-prajurite lunga nang puncak gunung golek wong sakti sing tapa
kesentikan kanggo ngobati Dewi Sekardadu.
Ing lereng gunung Patih Bajul Sengara
kepetuk wong tapa sing sakti yaiku Resi Kandabanya. Panjenengane ngandani.
“ing
Goa kana ana pertapa sakti saka adoh, jajal paranana!”.
Akhire Patih Bajul Sengara marani lan ing kana
kepetuk Syekh Maulana Ishak sing lagi tafakur ing goa, penjenengane dakwah
sengedan ing Blambangan. Syekh Maulana Ishak iku salah sawijining wong sing
saka Mesir. Panjenengane dicelok dijak nang istana Blambangan dikongkon nambani
Dewi Sekardadu. Akhire ditambani kaliyan Syekh Maulana, diparinggi gusti Allah
jodho, waras. Bareng waras Dewi Sekardadu seneng kaliyan Syekh Maulana wong
pance sayembarane iku ngono na Syekh Maulana Ishak iku ganteng, karo-karone
padha geleme, padha senenge. Akhire dinikahna, wong loro urip bebarengan.
Syekh Maulana Ishak ing Blambangan
iku wis pitung wulan dadi adipati. Saben dina pendhudhuk Blambangan akeh sing
mlebu islam. Nanging Patih Bajul Sengara nentang, ora mari-mari olehe ngajak
Sang Prabu Minak Sembuyu supaya ora peduli kaliyan ajakane Syekh Maulana Ishak.
Nalika iku Patih Bajul Sengara neror pengikute Syekh Maulana Ishak. Dicolong,
disiksa lan dipeksa mbalik nang agama lawas. Klakuwan sing kaya ngono iku mau
dilakoni Patih Bajul Sengana kaliyan cara sengedan-sedan. Ora suwe banjur Syekh
Maulana Ishak ngerteni perkara iku.
Syekh Maulana Ishak ngongkon Dewi
Sekardadu nyandra bapakne. Ngene:
“Lhe
cadranen bapakmu iku, bapakmu wis rekasa”.
Pancen
Prabu Minak Sembuyu raja nanging sayange durung gelem mlebu islam, sing perkara
gagah lan gantenge iku wis ora nyacat. Tapi gak gelem mlebu islam iku cacate.
Akhire bojone nurut kaliyan lanangane. Prabu Minak Sembuyu dicacat perkara
sugihe ya sugih, gagahe ya gagah, kedhote ya kedhot. Na Islam iku piye durung
ngerti. Akhire Dewi Sekardadu iku ngene:
“Bapak,
nek panjenengan kersa mangertosi agama islam ya nango kamarku tek diulang
cara-carane islam”.
Akhire
dikengken nang kamar. Bareng Prabu Minak Sembuyu ndelok nang nggone kamare, pas
iku wayahe sembahyang, mbuh sholat asar apa maghrib ngono. Pas ndek pinggir
lawang langsung mbukak lawang lan disawang. Ndek njero kamar iku Syekh Maulana
Ishak lagi sujud. Kersane panjenengane dipledhingi silet, akhire nduwe pikiran
ngene:
“Mantu
randuwe tata, randuwe duga, wong tuwa kate mlebu kok dipledhingi silet!.”
Akhire Prabu Minak Sembuyu nentang. Ora
geduga nduwe mantu gak nduwe tata, gak nduwe duga. Lha Pancen sujud kan
njengking mledhing langsung Prabu Minak Sembuyu nduwe pikiran ngene:
“Aku
ora geduga nduwe mantu sing gak nduwe tata krama, wis pateni wae!”.
Nalika
iku Dewi Sekardadu wis mbobot pitung ulan. Akhire angkate dipateni, Syekh
Maulana Ishak pamitan nang bojone badhe kesah nang ujung pangkah.
“Lhe
aku tak lungga wae nang ujung pangkah kana, tak mertapa ing kana, engko nek
kapan sak wayah-wayah anakku lahir aku kandhanana, aku ndek kana.”
Pas tengah wengi, Syekh Maulana Ishak
nandhang rasa abot amerga kudu ninggalna bojo sing ditresnani sing lagi meteng
pitung ulan. Panjenengane lunga dhewe ninggalna Blambangan. Esuke pasukan
Blambangan sing dipimpin Patih Bajul Sengara iku nrobos melbu daerah Kadipaten
sing ditinggalna Syekh Maulana Ishak, ing kana Patih Bajul Sengara kecelek,
kabeh istana Blambangan iku diojat-ajetna banjur ora nemu Syekh Maulana Ishak
sing diancam lan digetingi.
Saben dina Patih Bajul Sengara ora
mblenger olehe mbujuk Prabu Minak Sembuyu supaya mbuwak putune.
“Panjenengan
wis ngerti durung, bakal putumu iki tedhake wong islam, wong islam iku ora
nduwe tata, ora nduwe duga, panjenengan wis ngalami kan nalika ana wong tuwa
teka kok malah dipledhingi silet. Sak wayah-wayah dipateni wae!.”
Dadi
wis nduwe rencana yen putune lahir mesthi bakal dipateni, giyapa ngrawati anak
wong islam sing gak nduwe tata, gak nduwe duga.
Nalika Dewi Sekardadu wis krasa yen arep
nglahirna, langsung wae amblas nitek Syekh Maulana Ishak, sampek teka nggone
pangkah kana gak nemokna, akhire mlaku ngulon sek gak nemokna, banjur
dheleng-dheleng lan ngucap.
“Ndek
ndi panggonane kang Mas Maulana iki?”.
Bareng
wis pegel olehe ndelekki lan saking panase kongkeben, akhire ndek kana iku
ngumbar susune lan diarani maja kopek. Bareng ngono ngulon-ngulon goleki banyu,
mari ngono banyune diambet-ambet sahingga ing kana diarani mbetengah. Mari
sholat dzuhur amblas ngulon-ngulon maneh, ndek kana lengah-lengoh ngesir
diarani maja sir. Bareng ndek kana sek rano mlaku ngulon-ngulon didhang kok sek
rano wae, akhire dienteni kaliyan sholat maghrib ing tlaga sadang. Ing kana sek
ora ana wae akhire ngulon-ngulon kebaros nang nggone sentul, dadi panjenengane
wis ra kuat, awake nyentul-nyentul dadi ing kana terus diarani desa sentul.
Akhire ngalor banjur leren turu layar-layar dadi ing kana diarani desa klayar.
Bareng wis dalu terus leren nang tlaga ringin bok menawa petok bojone ing kana.
Akhire pas wayah esuk wetenge lara
banjur mlayu ing desa Kemantren yaiku ing Gunung Paku daerah pinggire Sunan
Drajat Paciran. Ing kana bayine Dewi Sekardadu lahir kanthi ditulungi dukun
sing jenenge Nyai Sakeca. Nyai Sakeca njenengi bayi komau yaiku “Raden Paku”.
Prajurit Patih Bajul Sengara Krungu yen Dewi Sekardadu nglahirna ing daerah
Kemantren akhire prajurit Blambangan teka arep mateni. Pak ne ora seneng amerga
iki keturunane wong islam. Nalika Dewi Sekardadu mari nglahirna, panjenengane
ngerti yen arep ana prajurit Blambangan mateni akhire siaga, bayine diwadahi
peti banjur ditinggal ados wiladah ing pinggir segara. Bayine sing diwadahi
peti mau dideleh ndek pinggir segara ditinggal ados wiladah. Bareng ados
ndlalah kersane gusti Allah ana ombak gedhe nyalat kotak peti mau lan peti iku
katot ombak. Banjur langsung ditututi ora nyandakna. Akhire panjenengane sampek
tutok ing selat Bali kana. Kontak peti sing isi Raden Paku mau kinter ngetan
ing tengah segara.
Ing kana ana rombongane Nyai Ageng
Pinatih lungga dagang saka Gresik nglintasi Selat Bali. Nalika prahune ing
tengah segara dadakan prahune iku nerak peti. Prahu ora bisa obah, nahkoda
ngongkon prajutit-prajurite nilekki sebabe macet iku mau. Bareng mari dipriksa
ndlalah prahu iku mau nabrak peti, nahkoda ngongkon prajurite supaya njukuk
peti iku banjur diengkon gawa menduwur nang kapal. Peti dibuka, kabeh wong sing
ana ing peti iku kaget ing njero iku isine bayi sing lucu lan bayi iku ngetokna
gandha wangi. Dadi bayu laut, peti, sak bayi-bayine ya wangi dadi ing kana
diarani Banyuwangi.
Nahkoda banjur ngajak prajurite nglanjutna
nglayar nang Bali, nanging prahu ora bisa obah mengarep. Nanging nalika prahu
dienggokna nang arah mulih nang Gresik prahu bisa mlaku sabanter-bantere. Dadi
rombongane Nyai Ageng Pinatih iku mau gak sida dagang, digawani duwek ya gak
sida kulakan amerga nemu bayi. Tutok ing Gresik nahkoda lapor nyang Nyai Ageng
Pinatih sinambi mbukak peti.
“Nyai,
peti iki sing gawa aku lan prajurit liyane mulih akas, ndewek ora bisa nerusna
dagang lan kulak.” Kandhane nahkoda.
“Bayi...?
bayine sapa iki?” kandhane Nyai Ageng Pinatih sinambi njupuk bayi saka njero
peti.
“Bayi
iku ndewek temokna ing tengah segara Selat Bali Nyai!.” Kandhane nahkoda.
Bayi iku mau banjur dipek Nyai Ageng
Pinatih lan diangkat dadi anak kuwalonne. Pancen Nyai Ageng Pinatih iku Randha.
Gak nduwe anak dadi bareng nemu anak ya senenge ra karuwan.
“Wis
gak sida dagang yowis, pek-peken duwikku iku. Oh ya kowe nahkoda, prajurit
eleng-elengen! anak iki tak jengeni “Jaka Samodra” amerga nemune ing samodra.”
Kandhane Nyai Ageng Pinatih.
Mbok
Randha iku mau seneng temen, amerga nemu anak, donya akeh, bandha akeh, gak
nduwe anak. Panjenengane ngramot nganti gedhe gedhe gedhe, banjur nalika Jaka
Samodra umur 11 taun disekolahna nang Raden Rahmat Sunan Ampel Surabaya.
Sekolah nang kana iku ngajine puwinter, cerdas. Diulang pisan wis bisa nampa,
wis langsung njaluk leh ngaji liya. Jaka Samodra nalika ngaji iku gak tau
disalahi ambi Raden Rahmat, berarti iku tandha yen ngajine bener. Dadi telung
bengi iku khatam qur’an wis ora disalahi kaliyan mbah Raden Rahmat. Amerga
saking mantepe ngajine. Diulang kitab kuning ya ngono gampang fahamane sampek
akhire ditakoni kaliyan Mbah Raden Rahmat.
“Cong
aku ora percaya, koen iki anake sapa?”
“Kula
yogane mbok Randha Gresik sing jengene Nyai Ageng Pinatih Kyai”. Jawabe Jaka Samodra.
Raden Rahmat isih gak percaya Akhire
ngirim layang nang Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih Gresik. Bareng Nyai Ageng
Pinatih nampa layang awake ogel rakaruwan, bingung barang. Ing pikirane ngene.
“Anakku
iki gawe perkara apa ndek kana, apa ngrugekna uwong, ta apa? aku kok sampek
dikirimi layang, apa ta sangune kurang?”
Ndek
omah iku gugup rakaru-karuwan pance saking senenge kaliyan Jaka Samodra. Akhire
Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih nglayar nang Surabaya ambi gawa duwek, jajan
rakaru-karuwan. Ing kana Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih madhep nyang Raden
Rahmat.
“Pak
yai wonten napa kula kok sampek sampeyan timbali mriki, enten perkara napa?”
pitakone Nyai Ageng Pinatih.
“Ora
ana perkara apa-apa, aku sejatine pengen ngerti, apa bener ta Jaka Samodra iki
bener-bener anakmu?” kandhane Raden Rahmat.
“Nggih
yai niku yoga kula kiyambak”. Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih nutup-nutupi, ora
ngakoni yen Raden Rahmat iku anak nemu.
Nanging
Raden Rahmat bisa nenger yen Jaka Samodra iku anake dulure.
“Jaka
Samodra iki lak pance anake dulurku Syekh Maulana Ishak. Tak delok praupane kok
kaya dulurku ana erepe. Na tak delok praupane kok ya eca”. Ujare Raden Rahmat.
Akhire
Nyai Ageng Pinatih ngaku yen nemu bayi iku mau ing samodra nalika dagang.
Nalika Jaka Samodra mondok ing
Surabaya iku akrab kaliyan putrane Raden Rahmat yaiku Raden Makdum Ibrahim.
Amerga wis gedhe nalika iku umur 16 taun lan panjenengane ya wis pinter, dadi
wong loro iku dikongkon lungga sinau nang Mesir.
“Wis
koen wong loro na lunga nang Mesir, ing kana akeh wong pinter saka negara liya.
Ing kana uga ana ulama gedhe sing nduweni gelar Syekh Awwalul Islam,
panjenengane iku bapak kandungmu sing jenenge Syekh Maulana Ishak. Na lunga
mrana, sinauwa, ngalapha berkah. Kabeh iku kanggo uripmu sokmben.” Kandhane Raden
Rahmat.
Wanti-wantine Raden Rahmat iku mau
dilakoni kaliyan Jaka Samodra lan Raden Makdum Ibrahim. Tutok ing Mesir wong
loro iku dipapak kaliyan Syekh Maulana Ishak kanthi rasa seneng. Panjenengane
guwerek amerga lagek pisan iku weroh putra kandunge. Akhire wong loro padha
omong-omongan, Raden Paku nyeritakna nang bapakne wiwit bayi nganti ditemu
kaliyan Nyai Ageng Pinatih terus disekolahna nang Surabaya nganti nyampek
Mesir. Syekh Maulana Ishak uga nyritakna wiwit dakwahe ndek Blambangan terus
ninggalna bojone sing lagi meteng.
Mari cerita-cerita ngono Raden Paku
sedih. Amerga mikir makne.
“Saiki
make nang ndi, isih urip apa piye?”
“Wis
cong, nek koen mikir makmu terus koen gak sida ngalap berkah, golek ilmu kanggo
nyiarna agama islam. Saiki koen kudu konsentrasi nang sinaumu wae.” Kandhane
Syekh Maulana Ishak.
Nalika sinau ing kana iku Raden
Paku, gampang nyantole. Nganti ana sing ngarani Raden Paku entuk ilmu laduni,
yaiku ilmu sing saka Gusti Allah. Akhire Raden Paku entuk gelar “Ainul Yaqin”. Amerga
dianggep wis cukup diengkon mulih na Gresik lan digawani lemah sing dibungkus
lawon putih.
“Wis
yowis amerga ngajimu wis pinter lan umuru wis cukup, muliha wae nang Gresik,
cocokna lemah iki lan dekna pondok ndek kana”. Kandhane Syekh Maulana.
Raden Paku lan Raden Makdum Ibrahim
mulih nang Surabaya disek amerga laporan nang Raden Rahmat, banjur ing kana iku
Raden Paku diengkon mulih nang Nyai Ageng Pinatih Gresik, banjur Raden Makdum
Ibrahim diengkon lunga nang Tuban.
“Wis
saiki na mulih cong, nyambutta gawe kanggo nyaur utang”. kandhane Raden Rahmat.
Bareng
wis mulih nang Gresik Raden Paku matur nyang ibune “Buk kula badhe nyambut
gawe”.
“Wis
ra usah, aku wae sing nyambut gawe.
Raden
paku isih nyereng wae yen kepengin nyambut gawe, akhire diizini kaliyan ibuke.
“Wis
yowis na nyambut gawe bareng prajurit- prajuritku” Mbok Randha ngendhika ngono.
Banjur nyelok para prajurit- prajurite dikandhani ngene:
“Wiwit
saiki koen kabeh na nyambutta gawe bareng Raden Paku, pokoke koen miluwa
bendharamu, apa wae sing dijaluk bendharamu turutana, aja nganti mbok gelakna
mbok sengiti”. Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih nglakoni ngono iku mau amerga ben
ora ngecewakna anake sing ditresnani.
Akhire
Raden Paku milu dagang nang daerah Palembang, panggonan sing biyen makne
tau kedampar. Ning kana Raden Paku milu wong mburuh, ing kana ya milu ngedunna
beras, ya gelpung, ya apa wong pancen ning kana iku dagang karo kulak. Dagangan
sing saka Gresik mau digelar nyang pasar lan diumumna.
“Sapa
wae sing gelem ngameka sakkarepmu.”
Para
prajurit- prajurite ya ora wani ngelengna, kewuhan wong pancen saka omah mau
wis diwanti apa wae kekarepane bendharamu turutana. Dagangan kabeh sing saka
Gresik iku mau disodakohna kabuweh bres. Nalike ape mulih banjur Raden Paku
ngongkon prajurite ngene:
“Wis
pokoke larahan sing ana ing pasar Palembang iki momoten nang prahu kabeh,
supaya nek mulih prahune ora oling kenek ombak.” Perintahe Raden Paku.
Rikala ngebyarna awor duwik awor apa,
ana wong sing nyegati lan ngomeng-ngomeng rakaru-karuwan.
“He
bocah lelana, koen kok wani rene mbejat pasar, andhum barang ngeneki apa
karepmu? ngeneki mateni pasar!.”
“Lha
wong aku iki kan sedekeh, ya apa kok ana sing wani ngalang-alangi, sampeyan iku
sapa?.” Kandhane Raden Paku
Aku
iki anake Ratu Palembang, nek kowe wani-wani tak kandhakna Ratu Palembang nae.”
Akhire rame perkara dilarang kaliyan
wong Palembang. Na pas iku dagangane Raden Paku ya wis entek banjur ngejak
mulih, lan sadurunge mulih para prajurite dikongkon momot sakanane larahan
padasan dikongkon madahi kabeh. Pokoke dibeki prahune, nek durung bek isih
dikongkon ngebeki. Pokokne ya ana wedhi, watu, kayu, larahan godhong-godhong
sembarang kaler melbu prahu kabeh. Pokoke nek ora bek ora oleh leren disek.
Dadi prajurite mau ya gur nurut wae. Bareng wis bek Raden Paku ngajak mulih.
Ndek tengah segara klayaran mau. Prajurite wis dha masang gendhera kanggo
tandha nek ape tutok Gresik supaya tek nang dipapak. Prajurit- prajurite padha
siap-siap ndudah dagangan iku mau. Ing njero prahu Prajurit- prajurite padha
rembugan ngene:
“Piye
iki nek diomeng bendhara Mbok Randha?.”
“Wis
engko nek tutuk pinggir ayo padha mlayu dhewe-dhewe, piye cah dikongkon dagang
kok tambah oleh larahan, piye iki engko laporane?”. Prajurite padha umyek
ngono.
Bareng medon saka prahu dipapak kaliyan
Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih, Raden Paku iku mau langsung dipondhong kaliyan
Mbok Randha njaluk medhun ora oleh.
“Mbok
kula sampeyan donna, kersane kula tak mbongkar dagangan kula.”
“Wis
ora, engko tek dibongkar Prajurit- prajurite iku, ana sing jagane mbongkar
dhewe, dagangan apa ta?.” Kandhane Mbok Randha.
Dadi
Mbok Randha wis krungu kabar yen isi prahu iku mau larahan, dadi Mbok Randha
guneman ngene:
“Wis
yowis larahan wae kok, regane pira, sek larang regamu, wis njarna wae kerem lak
yowis larahan wae kok, ape digawe apa ta?.”
Bareng Mbok Randha wis ngendhong sedina
suwengi Raden Paku njaluk medon iku isek ora oleh wae. Meksa-meksa akhire oleh
medhon banjur nitikki Prajurit- prajurite ngejak ngetokna dagangan sing saka
Palembang mau. Nalika prajurite arep ndudah wedhi, larahan kayu sing ndek njero
prahu iku mau dadi intan, berlian, sak piturute. watu iku bisa dadi bahan sing
warna-werna sing endah-endahan. Mbongkar nganti pirang-pirang ulan ora
ngarekna. Sek iiiiseeek wae, sampek kawitan iku digawe seper sepuluh, seper
sepuluh iku mau isih ora ngarekna wae akhire nek oleh ngedonna seper sepuluh
oleh bawon sitok, nek kapan oleh telu peken sitok. Sek ora ngarekna wae
ngusungi donyane, suwembarang kaler dagangan sing saka palembang iku dadi barang
sing endah-endah kabeh.
Donyane Mbok Randha Nyai Ageng Pinatih
ya pulih. Dadi donya sak prahu sing rupa berlian, emas, intan mau diwehna Mbok
Randha kabeh digawe ngileni dagangane, kaliyan ngileni bandhane nalika
panjenengane nyekolahna Raden Paku iku mau. Banjur wis pulih kabeh Mbok Randha
ora kere nanging tambah sugih. Dadi wiwit saiki ing daerah Gresik iku dadi
daerah sing bejo kanggo dagangan. Dadi angger isih ana gunung wae, yaiku gunung
Paku iku wong sing dagangan bisa enggal bejo. Na iya temenan gunung ndek kana
iku payu nganti saiki entek dikeruk kanggo mbangun omah, nganti Gunung Paku
saiki iku dadi pelabuhan. Bareng mari ngedonna donyane Raden Paku isih nitek
Mbokne nyang Palembang, dadi nalika mari nitek mbokne ing Palembang anggite iku
ngislamna mbahne Prabu Minak Sembuyu iku mau.
Ing daerah Gresik iku Raden Paku sampek
ngedekna pondok, amerga lemahe ya cocok kaliyan lemah sing digawakna bapakne
nalika ing Mesir iku. Bareng ngono panjenengan mbalek ing pondok banjur
dikengken ngislamna mbahne yaiku Prabu Minak Sembuyu. Akhire nitek mbahne
amerga ajenge diislamna. Nalika mbalek nang Raden Rahmat ing ndalan iku ing
Tandhes Prabu Minak Sembuyu seda. Dadi makame sing ana ing Tandhes iku diarani
kuburan Mbah Ratu.
Suwene-suwe nalika Raden Paku wis nyebarna
agama islam ing daerah Gresik lan sakpiturute banjur pikanthuk gelar sunan.
Amerga ana wali sanga iku mau. Dadi panjenegane diarani wali iku amerga ana
wali liyane, dadi sing ngerti wali iku ya sing dadi wali.
Raden Paku iku dikawikna kaliyan wadon
loro. Sing ngawikna ya Raden Rahmat. Awitan ape nikah kaliyan putrine Raden
Rahmat. Banjur iku Ki Ageng Bungkul kepingin nduweni mantu sekti, lan pas iku
nduwe wit dlima ndek ngarepe omah, akhire panjenengane gawe sayembara “Sapa
sing bisa njikek dlima bakal tak kawikna kaliyan anakku Dewi Wardah”. Nalika
iku jaka akehe satus sing milu sayembara ora hasil malah mati kabeh. Sing bisa
gawa ya Ainul Yaqin, Raden Paku iku. Akhire Ki Ageng Bungkul ngene:
“Wis
aja dipateni Raden Paku iki, mosok wis mateni wong satus isih ape mateni uwong
wae. Wis pokoke njarna ben urip iku ape tak nikahna mbek anakku Dewi Wardah.”
Nalika
iku Raden Paku bingung amerga panjenengane ya ape nikah kaliyan putrine Raden
Rahmat yaiku Dewi Murtasiah. Akhire panjenengane sowan nang Raden Rahmat.
“Mbah
Yai, pripon niki kula kok dikongkon nikah kaliyan putrine Ki Ageng Bungkul
padahal kula kan ajenge nikah kaliyan putri panjenengan.”
“Wis
ra usah bingung-bingung, nikahen karo!, wong lanang iku oleh nikah luweh saka
siji!, dadi mari nikah kaliyan Dewi Murtasiah koen langsung nikah karo Dewi Wardah.”
Kandhane Raden Rahmat.
Ya pas dina iku Raden Paku sedina nikah
kaliyan wong loro. Banjur bojone mau digawa mulih na Gresik. Dakwah nang kono
nang nduwur gunung. Sakwise nduwe bojo panjenengane akas dagang nglayar numpak
prahu morak marek. Sinambi dagang panjenengane ya nyebarna agama islam.
Suwene-suwe dagang iku mau ora srek nek atine. Panjenengane nduweni kepinginan
nyiarna islam kaliyan ngedekna pondok Pesantren. Sakdurunge ngedekna pondok panjenengane
pamit kaliyan ibune yaiku Nyai Ageng Pinatih.
“Mbok
kula nyuwun pamit ninggalna dagang, kula badhe ngedekna pondok pesantren.”
Kandhane Raden Paku
“Wis
yowis gak apa-apa nak.” Nyai Ageng Pinatih ora kabotan, panjenengane ngrestui
anake ngedekna pondok. Amerga nalika iku
donyane Nyai Ageng Pinatih sing saka Raden Paku isih akeh kaya-kaya ora
ngentekna.
Raden Paku miwiti tafakur nyang goa
ing desa Kembangan lan Kebomas nganti patang puluh dina patang puluh bengi.
Mari tafakur panjenengane kelingan kaliyan wanti-wantine bapakne. Yaiku
nyocokna lemah kanggo panggon ngedekna langgar. Panjenengane mlaku-mlaku, saka
desa Margonoto tutok ing gunung sing atis. Ing kana panjenengane nyocokna lemah
akhire diparingi cocok. Dadi ing gunung
kana sing jenenge Desa Sidomukti panjenengane ngedekna langgar. Amerga ing kana
iku gunung, dadi langgar pesantrene dijenengi Pesanten Giri. Tembung Giri ing
bahasa sangsekerta yaiku Gunung.
Raden Paku entuk dukungan lan
semangat saka garwa-garwane lan gurune Raden Rahmat, ora suwe panjenengane bisa
nyiarna agama islam kanthi sae. Lan bisa nyebar ing nusantara. Santri-santrine
akeh sing teka Arab, Mesir lan Cina. Kabeh iku amerga pengembaraane Raden Paku
nalika dagang mrana-mrana. Ya wiwit iku panjenengane dadi ulama gedhe sing
nduweni jasa sing ora bisa dilalekna kaliyan pendhudhuk jawa timur lan
sekitare.
Dadi Raden Paku iku mimpin kerajaan
Giri nganti kurang luwih rong puluh taun. Panjenengane nduweni gelar Prabu
Satmata nalika mimpin Giri Kedaton. Pengaruh Raden Paku iki luwih gedhe kaliyan
kerajaan-kerajaan islam ing jawa lan sekitare. Kang dadi buktine yaiku anane
kebiasaan yen ana sing arep dinobatna dadi raja kudu njaluk pengesahan saka
Raden Paku.
Nalika taun 1506 panjenengane wafat,
dimakamna ing Gresik. Banjur kepemimpinane diganteni kaliyan anak keturunane
yaiku Sunan Dalem, Sunan Sedomargi, Sunan Giri Prapen, Sunan Kawis Guwa,
Panembahan Ageng Giri, Panembahan Mas Witana Sideng Rana, Pangeran Singanegara
(ora keturunan Raden Paku), lan sing pungkasan
Pangeran Singosari. Pangeran Singosari mimpin Giri Kedaton nganti tau
1679. Bareng Pangeran Singosari wafat entek kekuasaan Giri Kedaton. Nanging
kharisma Giri Kedaton sing dadi ulama gedhe lan wali isih tetep abadi nganti
saiki.
Narasumber:
- Abdul
Chayi, lahir ing Lamongan, 25 Mei 1947. Alamat: Payaman Solokuro Lamongan
Jatim. Panjenengane umur 67 taun. Makarya dados petani.
- Adlim.
Umur 30 tahun, Alamat: Solokuro Lamongan Jatim. Panjenengane makarya dadi
petani nanging nduweni keahlian ing bidang kesenian kentrung.
- Arjo,
lair ing Lamongan, 9 Januari 1955. Alamat Payaman Solokuro Lamongan.
Panjenengane makarya dados petani.
- H.
Ach. Khusairi. S.Pd.I. Alamat: Solokuro-Lamongan-Jatim. Panjenengane umur 55
taun, makarya dados guru Agama ing MI Miftahul Ulum Solokuro lan dados petani
lan nduwei keahlian ing bidang kesenian kentrung.
- Syueb.
Alamat Jambon Sendang Agung Paciran Lamongan. Panjenengane makarya dados
petani.
